Zaćma to jedna z najczęstszych chorób oczu, która może prowadzić do poważnego pogorszenia wzroku, a nawet ślepoty. Szacuje się, że w Polsce dotyka około 800 tysięcy osób, głównie po 55. roku życia. Jedyną skuteczną metodą leczenia zaćmy jest zabieg operacyjny polegający na usunięciu zmętniałej soczewki i zastąpieniu jej sztuczną.
Wczesne rozpoznanie objawów ma kluczowe znaczenie dla zachowania komfortu widzenia i zapobieżenia dalszemu pogorszeniu wzroku. Pierwsze sygnały choroby mogą być subtelne – osłabienie ostrości wzroku, problemy z widzeniem nocnym czy zwiększona wrażliwość na światło. Czasem pacjenci zauważają, że dotychczasowe okulary przestają wystarczająco korygować wzrok.
W tym artykule dowiesz się, jak rozpoznać charakterystyczne objawy zaćmy, poznasz jej główne przyczyny i rodzaje, a także nowoczesne metody diagnostyki i leczenia. Praktyczne informacje pomogą Ci zrozumieć to schorzenie i podjąć świadome decyzje dotyczące Twojego wzroku.
Zaćma – objawy, przyczyny i rodzaje
Zaćma to choroba oka polegająca na zmętnieniu soczewki, która dotyka około 800 tysięcy Polaków. Główne objawy to pogorszenie ostrości wzroku i wrażliwość na światło, a najczęstszą przyczyną jest proces starzenia się organizmu.
Najważniejsze objawy zaćmy
Pierwsze objawy zaćmy pojawiają się stopniowo i często są początkowo niezauważalne. Może zauważyć pogorszenie widzenia zarówno z bliska, jak i z daleka.
Główne objawy zaćmy:
-
Zaburzona ostrość wzroku i niewyraźne widzenie
-
Nadwrażliwość na światło i olśnienia
-
Widzenie podwójne lub wielokrotne
-
Pogorszenie widzenia w ciemności
-
Zmiana koloru źrenicy z czarnej na szarobiałą
Rozwój zaćmy prowadzi do coraz większego zmętnienia soczewki. W zaawansowanym stadium może dojść do całkowitej utraty wzroku.
Charakterystyczne jest również widzenie „przez mgłę” oraz trudności z rozpoznawaniem kolorów. Te objawy zwykle nasilają się powoli przez miesiące lub lata.
Czynniki ryzyka i przyczyny zaćmy
Główną przyczyną zaćmy są naturalne procesy starzenia się organizmu oraz towarzyszące mu zaburzenia metaboliczne. Choroba najczęściej rozwija się u osób po 55. roku życia.
Najważniejsze przyczyny zaćmy:
-
Wiek – główny czynnik ryzyka (zaćma starcza)
-
Cukrzyca – przyspiesza rozwój zaćmy u młodszych osób
-
Promieniowanie UV – długotrwałe narażenie na słońce
-
Urazy oka – mechaniczne uszkodzenia
-
Leki – długotrwałe stosowanie kortykosteroidów
Zaćma może mieć również podłoże genetyczne. U niektórych osób występują wrodzone predyspozycje do rozwoju tej choroby.
Palenie papierosów i nadmierne spożycie alkoholu również zwiększają ryzyko wystąpienia katarakty. Te czynniki przyspieszają procesy starzenia się soczewki.
Rodzaje i klasyfikacja zaćmy
Zaćmę klasyfikuje się głównie ze względu na przyczynę powstania oraz lokalizację zmętnienia w soczewce. Każdy rodzaj ma charakterystyczny przebieg i objawy.
Główne typy zaćmy:
|
Rodzaj zaćmy |
Charakterystyka |
Wiek wystąpienia |
|
Zaćma starcza |
Najczęstsza forma, związana z wiekiem |
Po 50. roku życia |
|
Zaćma wrodzona |
Występuje od urodzenia |
Niemowlęta i dzieci |
|
Zaćma wikłająca |
Powikłanie innych chorób |
Różny |
Zaćma starcza dzieli się dodatkowo na korową, jądrową i podtorebkową. Każda z tych form ma specyficzną lokalizację zmętnienia w soczewce.
Zaćma wrodzona może być dziedziczna lub wynikać z zakażeń matki podczas ciąży. Wymaga ona najczęściej szybkiego leczenia chirurgicznego.
Czym skutkuje nieleczona zaćma
Nieleczona zaćma prowadzi do postępującego pogorszenia wzroku aż do całkowitej ślepoty. Zmętnienie soczewki stopniowo obejmuje coraz większą powierzchnię.
W stadium początkowym zaćmy wzrok można jeszcze częściowo korygować okularami. Jednak w miarę rozwoju choroby korekja optyczna staje się nieskuteczna.
Zaawansowana zaćma znacznie obniża jakość życia pacjenta. Utrudnia wykonywanie codziennych czynności, takich jak czytanie, prowadzenie samochodu czy rozpoznawanie twarzy.
Nieleczona zaćma może prowadzić do powikłań, takich jak jaskra wtórna. W skrajnych przypadkach może dojść do całkowitego zniszczenia struktury soczewki i jej rozpływu.
Diagnostyka i nowoczesne metody leczenia zaćmy
Precyzyjna diagnostyka zaćmy wymaga szczegółowego badania okulistycznego z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu. Jedyną skuteczną metodą leczenia jest zabieg fakoemulsyfikacji z wszczepieniem sztucznej soczewki.
Badanie okulistyczne i rozpoznanie zaćmy
Okulista rozpoczyna diagnostykę od badania ostrości wzroku do bliży i do dali. Sprawdza także, czy Twoje problemy ze wzrokiem można skorygować okularami.
Kluczowym badaniem jest obserwacja w lampie szczelinowej. Pozwala ono zobaczyć stopień zmętnienia soczewki i określić rodzaj zaćmy.
Podstawowe badania diagnostyczne obejmują:
-
Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego
-
Badanie dna oka przez rozszerzoną źrenicę
-
Autorefraktometrię do oceny wady wzroku
-
Pomiar długości gałki ocznej przed operacją
Podczas badania lekarz może zauważyć charakterystyczne oznaki zaćmy. Soczewka ma brunatny kolor lub widoczne zmętnienia. Dno oka wydaje się mgliste przez zmętniałą soczewkę.
W niektórych przypadkach wykonuje się angiografię fluoresceinową. Badanie to pomaga ocenić stan naczyń krwionośnych w oku.
Przeczytaj także: https://www.kakilife.pl/jakie-sa-przyczyny-powstawania-zylakow-konczyn-dolnych-oraz-czynniki-ryzyka/
Leczenie operacyjne: fakoemulsyfikacja i wszczepienie soczewki
Fakoemulsyfikacja jest jedyną skuteczną metodą leczenia zaćmy. Zabieg polega na usunięciu zmętniałej soczewki i zastąpieniu jej sztuczną.
Operacja zaćmy trwa od 10 do 20 minut. Wykonuje się ją w znieczuleniu miejscowym kroplami.
Przebieg zabiegu fakoemulsyfikacji:
-
Wykonanie małego nacięcia w rogówce (2-3 mm)
-
Rozdrobnienie zmętniałej soczewki ultradźwiękami
-
Odsysanie fragmentów soczewki
-
Wszczepienie sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej
Sztuczna soczewka zostaje na stałe w Twoim oku. Może ona korygować wcześniejszą wadę wzroku, zmniejszając potrzebę noszenia okularów.
Nowoczesne soczewki wieloogniskowe pozwalają widzieć ostro na różne odległości. Istnieją także soczewki toryczne korygujące astygmatyzm.
Przebieg i przygotowanie do operacji zaćmy
Operacja zaćmy odbywa się w ramach chirurgii jednego dnia. Nie musisz zostać w szpitalu na noc.
Przed zabiegiem otrzymasz dokładne instrukcje. Zwykle trzeba zakraplać krople antybiotykowe przez kilka dni przed operacją.
Przygotowanie do zabiegu:
-
Nie jedz i nie pij przez 6 godzin przed operacją
-
Weź wszystkie stałe leki zgodnie z zaleceniem lekarza
-
Załóż wygodne, rozpinane ubranie
-
Zorganizuj transport do domu po zabiegu
W dniu operacji oko zostanie znieczulone kroplami. Czujesz dotyk, ale nie ból podczas zabiegu.
Bezpośrednio po operacji oko jest zakryte opatrunkiem. Możesz wrócić do domu po kilku godzinach obserwacji.
Wzrok poprawia się stopniowo w ciągu pierwszych dni po zabiegu. Pełne gojenie trwa około 4-6 tygodni.
Profilaktyka oraz wsparcie po zabiegu
Po operacji zaćmy musisz regularnie zakraplać przepisane krople. Chronią one przed infekcją i zmniejszają stan zapalny.
Zalecenia pooperacyjne:
-
Unikaj pocierania operowanego oka
-
Noś okulary przeciwsłoneczne na zewnątrz
-
Nie podnoś ciężkich przedmiotów przez 2 tygodnie
-
Unikaj intensywnych ćwiczeń przez miesiąc
Wizyta kontrolna odbywa się zwykle dzień po operacji. Kolejne kontrole planuje się po tygodniu, miesiącu i 3 miesiącach.
W profilaktyce zaćmy może pomóc odpowiednia dieta. Luteina i antyoksydanty mogą spowalniać proces starzenia soczewki.
Produkty bogate w luteinę:
-
Ciemnozielone warzywa liściaste
-
Żółtka jaj
-
Kukurydza i papryka żółta
Regularne badania okulistyczne pozwalają wykryć zaćmę we wczesnym stadium. Osoby po 50. roku życia powinny kontrolować wzrok co 2 lata.
Artykuł powstał przy współpracy z portalem kliniki.pl
